Ekinoks Nedir?
Dünya Güneş’in etrafında eliptik bir yörüngede döner, dönme esnasında ekseni eğik bir açıyla eğilidir. Bu eğiklik sebebiyle, Dünya’nın farklı noktaları farklı zamanlarda Güneş’e en yakın ve en uzak konumlarında olur. Ekinoks, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesindeki belirli bir konumu ifade eder. Bu durumda, Güneş ışınları Ekvator’a tam dik vurur ve gündüz ile gece süreleri tüm dünyada eşit olur. . Bu durum, ‘ekinoks’ kelimesinin kökenini oluşturur, çünkü ‘ekinoks’ kelimesi, Latince’de “eşit gece” anlamına gelen “aequinoctium”dan türetilmiştir.
Ekinoks, İlkbahar ve Sonbahar ekinoksu olarak yılda iki kez gerçekleşir.
İlkbahar Ekinoksu: Kuzey Yarım Küre’de baharın başlangıcını işaret eder. Bu dönemde, Güneş ışınları tam olarak yükselir ve Ekvator’a tam dik gelir, böylece gündüz ve gece süreleri eşit olur. İlkbahar ekinoksu, her yıl 20 veya 21 Mart tarihleri civarında gerçekleşir. Bu tarih Kuzey Yarım Küre için ilkbaharın başlangıcını ifade ederken Güney Yarım Küre için sonbaharın gelişini ifade etmektedir. 21 Mart’tan itibaren, Kuzey Yarım Küre’de gündüzler uzamaya, geceler ise kısalmaya başlar. Güney Yarım Küre’de ise durum tam tersidir.
Sonbahar Ekinoksu: Kuzey Yarım Küre’de sonbaharın başlangıcını işaret eder. Bu dönemde de, Güneş ışınları tam olarak yükselir ve Ekvator’a tam dik gelir, böylece gündüz ve gece süreleri eşit olur. Sonbahar ekinoksu, her yıl 23 Eylül tarihinde gerçekleşir. Bu tarih Kuzey Yarım Küre için sonbaharın başlangıcını ifade ederken Güney Yarım Küre için ilkbaharın gelişini ifade etmektedir. 23 Eylül’den itibaren, Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler ise uzamaya başlar. Güney Yarım Küre’de ise durum tam tersidir.
21 Mart tarihinde Güneş her iki kutup noktasında da görülür. 21 Mart tarihi, Güney Kutup Noktası için altı aylık gecenin başlangıcı iken, Kuzey Kutup Noktası için ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
23 Eylül tarihi ise Güney Kutup Noktası için altı aylık gündüzün, Kuzey Kutup Noktası için altı aylık gecenin başlangıcını ifade eder.
Mevsim Başlangıçları (21 Mart Ekinoks)
Mevsimlerin başlangıcı, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesindeki konumuyla ve ekseninin eğikliğiyle belirlenir. Yılda iki kez, ilkbahar ve sonbaharda ekinoks adı verilen olay gerçekleşir. Bu olay, mevsim geçişlerini de beraberinde getirir.
Kuzey Yarım Küre
İlkbahar: 20 – 21 Mart civarı (Ekinoks)
Yaz: 21 Haziran civarı (Gündönümü)
Sonbahar: 23 Eylül civarı (Ekinoks)
Kış: 21 Aralık civarı (Gündönümü)
Güney Yarım Küre
İlkbahar: 23 Eylül civarı (Ekinoks)
Yaz: 21 Aralık civarı (Gündönümü)
Sonbahar: 20 -21 Mart civarı (Ekinoks)
Kış: 21 Haziran civarı (Gündönümü)
Ekinoks Özellikleri Nelerdir?
- Ekinoks sırasında, Güneş tam doğudan doğar ve tam batıdan batar.
- Ekinoks tarihlerinde Güneş ışınları, öğle vakti Ekvator’a 90°lik açı ile düşer.
- Dünya’nın her yerinde gündoğumu ve gün batımı aynı saatte gerçekleşir.
- Aydınlanma çemberi, ekinoks sırasında kutup noktalarına teğet geçer. Bu durum, Güneş’in her iki kutup noktasında da görülmesini sağlar.
- Ekvator’da, ekinoks sırasında cisimlerin gölge boyu sıfırdır.
- Ekinoks, mevsim geçişlerini belirler. 21 Mart’ta Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar başlarken, Güney Yarım Küre’de sonbahar başlar. 23 Eylül’de ise, Kuzey Yarım Küre’de sonbahar başlar ve Güney Yarım Küre’de ilkbahar başlar.
- Ekinoks sırasında, Dünya’da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur. Bu tarih, Kuzey Kutup Noktası’nda altı aylık gündüzün, Güney Kutup Noktası’nda ise altı aylık gecenin başlangıcıdır.
- Ekinoks sırasında, gel-git genliği en fazladır.
Bu özellikler, ekinoksun Dünya üzerindeki etkilerini ve önemini gösterir. Ekinoks, Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketinin ve eksen eğikliğinin bir sonucudur.