ÇOCUKLAR SİGARA İÇİYORSA NE YAPILMALI?
Yaklaşık olarak 10 bağımlıdan 9’u sigaraya ergenlik dönemi ile başlar. Bir çocuğun sigara içtiği anlaşıldığında ne yapılmalıdır?
Nikotin bağımlısı olan yetişkinlerin büyük çoğunluğu sigaraya ergenlik döneminde başladığını açıklayan uzmanlar, sigaraya ergenlik döneminde başlamanın en riskli dönem olduğuna dikkat çeker. Nikotin bağımlılığının devamı madde ve alkol bağımlılığının geldiğini açıklayan uzmanlara göre, çocuğun sigara içtiğini öğrenen baba ve anneler bu konuyu mutlaka çocuk ile konuşmalı. Arkadaşlarıyla görüşmesini engellemek, tehdit etmek ya da ceza vermek yerine biraz daha ikna edici bir şekilde konuşmak gerekir.
9 Şubat, 1987 senesinden itibaren Dünya Sağlık Örgütü tarafından bu tarih Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak kabul edilir. Her sene Türkiye’de 100 bin, dünya genelinde ise 6 milyon kişi sigaradan kaynaklı hayatını kaybeder. Her sene bu tarihte nikotin kullanımının zararlarına dikkat çekilir ve farkındalık oluşturulup bağımlı sayısının düşürülmesi amaçlanır.
SİGARA BİR GEÇİŞ MADDESİDİR
Gençler için sigaranın öneminin çok fazla olduğunu belirten uzman hekimler, psikiyatrlar “Ergenler sigara ile genelde lise döneminde tanışırlar ve kullanıma ilerleyen yaşlarda da devam ederler. Sigara bağımlılığı olan yetişkinlerin büyük çoğunluğu sigaraya ergenlikte başlarlar. Ve hatta sigara bir geçiş maddesi olarak değerlendirilir. Sigara ile başlayan bu yol madde ve alkol kullanımına doğru ilerler. Bu dönemlerde çocukların sigara ile tanışması önlenirse bir daha diğer maddeler ve sigarayı kullanmama ihtimalleri çok yüksek olur” uyarısında bulunur.
BÜYÜDÜĞÜNÜ KANITLAMA ÇABASI
Uzmanlar ergenlik döneminde nikotin kullanmaya başlamayı kolaylaştıran birçok faktör olduğunu ifade eder. Ek olarak bunların en başında çocukluktan yetişkinliğe süren evrede ailesine büyüdüğünü ve kişiselleştiğini kanıtlama çabası, arkadaş ortamına girmek isteği ile kullanma, merak etme, ünlü ya da aile büyüklerini taklit etmek gelir.
TEK KULLANIMLA BAŞLAR, GİDEREK ARTAR
Ergenlerin sigara kullanım döneminin yetişkinler ile çok benzer özellikler gösterdiğini ifade eden uzman psikiyatrlar, “İlk önceleri teker teker kullanılan sigara miktarı zamanla giderek artar, 3-4 paketten sonra aşerme ve yoksunluk belirtileri olan sigara kullanma isteği başlar. Bu dönem bağımlılığın ilerlediğini gösterir.” diye konuşur.
E-SİGARA İSE EN BÜYÜK RİSK
Sigaranın içinde bulunan yüzlerce zararlı ve farklı maddenin yanında bağımlılık yapan asıl maddenin nikotin olduğunu vurgulayan uzman psikiyatrlar, “Son zamanlarda giderek ünlenmiş olan ve görsel ya da yazılı basında sıklıkla karşılaşılan elektronik sigaralar aslında çok büyük bir risk oluşturur. Gençler özellikle sigaradan daha güvenli olduğunu düşünerek e-sigara kullanmaya başlar ve bu kullanım aslında sigara bağımlılığına giden yolun da önünü açar” uyarısında bulunmuştur.
ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SİGARANIN ZARARLARI ANLATILMALIDIR
Çocukları sigara kullanımından korumak amacı ile alınması gereken önlemler olduğunu ifade eden uzman psikiyatrlar, şu tavsiyelerde bulundu:
“İlk olarak ergenlik öncesi çocukluk döneminde bu tarz konuların iletişim halinde konuşulmuş olması gerekir. Çocuklara ders verir şekilde olmadan sohbet içinde sigaranın kötü etkileri hakkında bilgi vermek gereklidir. 5-11 yaşları arasında çocuklar ile sohbet edildiği kötü bir nefes kokusuna neden olduğu, esnada sigaranın dişlerde sararmaya neden olduğu, astım ve kalp krizi gibi birçok hastalığa neden olduğundan bahsetmek oldukça önemlidir. Sigara içen birine denk gelindiği takdirde çocuklarla sigaranın kötü etkileri ile ilgili bir sohbet etmeye başlamak oldukça önemlidir.
12 yaşından sonra ise çocukların ikili ilişkilerde sigaradan görecekleri kötü etkilerle ilgili, çok hızlı bir şekilde bağımlı yaptığı konusunda bilgilendirmek ve hayır diyebilmenin oldukça önemli olduğu konusunda iletişime geçilmesi fayda sağlar. Buna ek olarak çocuklara örnek olmak amacıyla bulundukları ortamda ve yanlarında hiç sigara içmemek, sigara içildiği takdirde bu duruma engel olmak gerekir. Örnek model olarak sigara içmeyen bir anne-baba çok büyük önem taşır. Bir odadan diğer bir odaya bile olsa çocuklardan kibrit ya da sigara, e-sigara, çakmak gibi sigara ürünleri satın almasını ya da getirmesini istememek gerekir. Tüm aile bireylerinin fiziksel aktivite, spor, kültürel faaliyetler ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları gibi ‘sağlıklı yaşam’ felsefesini benimsemesi ergenleri ve çocuk her türlü kötü alışkanlıktan koruyacaktır.
ÇOCUĞUNUZUN SİGARA KULLANDIĞINI ÖĞRENİNCE NE YAPILMALI?
Uzman psikiyatrlar, çocuğunun sigara kullandığını öğrenen anne babaların kesinlikle çocukları ile konuşması gerektiğini belirterek eğer ebeveyn olarak çocuğunuzun sigara içtiğinden şüpheleniyorsanız bu konu hakkında kesinlikle konuşmak gereklidir. İlk olarak şüphelerinizi net ve açık bir şekilde aktarmalı ve sigara içip içmediğini sormalıdırlar. Fakat bu konuşma sakin bir ses tonunda tehdit ve öfkeden uzak durarak karşılarında bir yetişkin olduğunu düşünerek yapılmalıdır. İlk olarak hedefe ne zamandan beri kullandığını, sigaraya ne için ihtiyaç duyduğu, sigaranın etkisinin ne olduğu konusunda herhangi bir bilgi sahibi olmak olduğu. Eğer bir akran baskısı var ise bu konu üstünde oldukça hassas durulmalı. Sigara kullanmasını uygun görmediğinizi sakin bir ses tonunda belirtmek çok önemlidir uyarısında bulunmuştur.
Bu konu yüzünden çocuğun arkadaşları ile konuşmasını engellemek ya da çocuğunuza ceza vermek çok uygun olmayan davranışlardır. Bunlara ek olarak uzmanlar ebeveynlerinin çocuklarını sadece arkadaşlarının davranışlarının ne olduğunun önemi olmadığına ve çocuklarının kendisini kişisel olarak kararlar alabilmeleri hakkında cesaretlendirmeleri gerekir. Eğer bağımlılığın geliştiği düşünülürse kesinlikle bir uzman desteği alma konusunda iş birliği yapmalı ve bu durumun tedavisi olduğu hakkında bilgi vermelidirler.
