Kanıtlanabilen Bilimsel Önerme
Kanıtlanabilen bilimsel önerme aynı zamanda Teorem olarak da adlandırılır. Bunun verilen kısmına hipotez yani varsayım, ispatlanacak olan kısmına ise yargı denir.
Matematikte bir teorem, bilinen ve kanıtlanmış gerçeklere dayanarak doğruluğu kanıtlanabilen bir ifade olarak tanımlanır ve bu bilinen gerçekler matematiksel ifadeler veya işlemler olabilir. Pisagor teoremi, teoremlerin en güzel örneklerinden biridir. Ancak bunun dışında farklı türleri de vardır;
- Pisagor teoremi
- Sinüs kuralı
- Kosinüs kuralı
- Ortalama değer teoremi
- Orta nokta teoremi
- Üçgen toplamı teoremi
- İkizkenar teoremi
- Faktör teoremi
- Binom teoremi
Kanıtlanabilen bilimsel önerme temel hatları matematikte bu şekildedir.
Teoremde Hipotez Nedir?
Kanıtlanabilen bilimsel önerme içinde hipotez ayrı bir başlık oluşturur ve bu nedenle bilinmelidir. Bir hipotez, bazı kanıtlara dayanarak yapılan bir varsayımdır. Bu, araştırma sorularını tahminlere çeviren herhangi bir araştırmanın başlangıç noktasıdır. Değişkenler, popülasyon ve değişkenler arasındaki ilişki gibi bileşenleri içerir.
Bir araştırma hipotezi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi test etmek için kullanılır ve karakteristik özellikleri şöyledir;
- Hipotez, güvenilir olduğunu düşünmek için açık ve kesin olmalıdır.
- Hipotez ilişkisel bir hipotez ise, o zaman değişkenler arasındaki ilişkiyi belirtmelidir.
- Hipotez spesifik olmalı ve daha fazla test yapmak için kapsamı olmalıdır.
Hipotezin açıklanma şekli çok basit olmalı ve hipotezin basitliğinin önemi ile ilgili olmadığı da anlaşılmalıdır.
Hipotez Kaynakları Nelerdir?
Hipotez kendi içinde farklı kaynaklara sahiptir. Günümüzde bunlar dört ana başlık halinde incelenebilir;
- Olgular arasındaki benzerlik
- Geçmiş çalışmalardan, günümüz deneyimlerinden ve rakiplerden gözlemler
- Bilimsel teoriler
- İnsanların düşünme sürecini etkileyen genel kalıplar
Bu kaynaklardan elde edilen veriler, hipotezlerde yer alır.
Hipotez Türleri Nelerdir?
Kanıtlanabilen bilimsel önerme içine yer alan hipotezler, kendi içinde farklı alt türlere sahiptir. Bunlar şu başlıklar halinde incelenir;
- Basit hipotez: Bir bağımlı değişken ile tek bir bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi gösterir.
- Karmaşık hipotez: İki veya daha fazla bağımlı değişken ile iki veya daha fazla bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi gösterir.
- Yönlü hipotez:Bir araştırmacının ne kadar entelektüel olduğunu ve belirli bir sonuca nasıl bağlı olduğunu gösterir.
- Yönsüz hipotez: Herhangi bir teorem olmadığında kullanılır.
- Sıfır hipotezi: Hipoteze aykırı bir ifade sağlar.Bu olumsuz bir ifadedir ve bağımsız ve bağımlı değişkenler arasında ilişki yoktur.
- İlişkisel ve Nedensel hipotez: İlişkisel hipotez, bir değişkende diğer değişkende bir değişiklikle sonuçlanan bir değişiklik olduğunda ortaya çıkar. Nedensel hipotez, iki veya daha fazla değişken arasında bir neden-sonuç etkileşimi önerir.
Kanıtlanabilen bilimsel önerme içinde hipotez, teoremin meydana gelmesinde önemlidir. Bu kendi içinde farklı kaynaklardan dolayı meydana gelebilir.